Gümrük tarife cetveli, armonize sistem kodu, gümrük tarife istatistik pozisyonu ve daha birçok terminoloji ile anılan ithalat, ihracat ve transit prosedürlerine konu ürünlerin numarası olarak niteleyebileceğimiz dış ticaret eşyasının tarife sınıflandırması, esas itibariyle İngilizce, Almanca, Çince, Rusça, Arapça, Lehçe, İspanyolca, Svahilice, Japonca, Korece vb. birçok millet diline rağmen evrensel tek bir eşya dilidir.
Tarihin gelmiş geçmiş en büyük ticaretin kolaylaştırılması düzenlemesi olan 14 Haziran 1983 tarihinde
Dünya Gümrük Örgütü’nün merkezi Brüksel’de kabul edilen “Armonize Mal Sistemi ve Kodlama Sistemi”, kısa adıyla Armonize Sistem Konvansiyonu, 200’den fazla ülke tarafından uygulanan, 5000 civarında ürün grubunun kodlandığı uluslararası ticaretin ABC’sidir.
Dış ticaret alanında çalışan, iş yapan ya da yapmak isteyen herkesin ilk başlangıç noktası da yine Armonize Sistem Konvansiyonu uyarınca yapılması gereken tarife sınıflandırmasıdır. Hangi tür mal olursa olsun her firmanın, ticaret insanının ilk adımı, uluslararası ticareti gerçekleştirilecek olan malın işte bu tarife sınıflandırmasını kesin olarak tespit etmektir.
Tarife sınıflandırmasının kesin tespitinin önemi muazzamdır. Diyelim ki, Karaman’da yaşayan babanız çiftçilikle uğraşıyor ve ektiği buğdaylardan pilavlık bulgur üretiyor. Ancak, kimi zaman tüccarın verdiği para, emeğinizi karşılamıyor ya da siz teklif edilen paranın yeterli olmadığını düşünüyorsunuz ve Almanya’da yaşayan teyzenizin teklifi ile pilavlık bulgur üretiminizi Avrupa’ya ihraç etmek istiyorsunuz.
Bu noktada ilk bakacağınız, pilavlık bulgurun tarife sınıflandırması olacaktır. Çünkü ürününüzün diğer ülkelerin piyasasına girip giremeyeceği, girecekse hangi ülkede hangi şartları taşıması gerektiği, ürününüze dair mevcut uluslararası ticaret istatistikleri, ülkeler bazında olabilecek kısıtlama ve yasaklamalar, hazırlamanız gereken belgeler, hayata geçireceğiniz pazarlama stratejileri ve dış ticaretiniz ile ilgili aklınıza gelebilecek tüm soruların cevaplarını, Armonize Sistem tarife sınıflandırmasının tespiti sonrasında bulabileceksiniz…
Hele ki, ürününüz farklı katma değerlerden geçmiş bir sanayi, teknoloji ürünüyse, tüm bu noktaların cevaplanması için doğru tarife sınıflandırmasının önemini ne kadar anlatsak az kalır!
A. GENEL BİLGİLER
Tarife Sınıflandırma Pratik Rehberi Kimin İçindir?
Bu Pratik Rehber;
Gümrük Tarife Cetveli kullanımında bilgisini tazelemek isteyen profesyoneller,
Dış ticaret firmasında çalışanlar,
Gümrük Müşavirliği firmaları müşteri temsilcileri,
Dış Ticaret, Gümrük ve Uluslararası Ticaret mezunları ve akademisyenleri,
İthalat, ihracat ve uluslararası taşımacılık sektörü firma yetkilileri,
Dış ticaret ve gümrük mesleğine yeni başlayanlar,
tarafından uluslararası eşya ticaretinde kullanılabilir. Aşağıda yer verilen açıklamalar, dış ticarete konu ürünlerin sınıflandırılmasına yönelik kural ve yöntemleri ifade etmektedir.
Tarife Sınıflandırmasının Amacı Nedir?
Tarife sınıflandırması, uluslararası eşya alım satımı ve pazarlanmasında tespit edilmesi gereken ilk elzem adımlardan biridir.
Sınıflandırma, her bir ürüne ait olan yegane numaralandırma kodunun belirlenmesi işlemi ile yapılmaktadır. Dış ticaret eşyasının bir ülkeden başka bir ülkeye ihracatında, gerçekleştirilecek ithalat işlemlerinde ve uluslararası ticari istatistiklerde tarife sınıflandırma işlemi bir zorunluluktur. Dış ticaret eşyasına uygulanacak; yasaklama, kısıtlama gibi ticaret politikası önlemleri de tarife sınıflandırılması üzerinden tatbik edilmektedir.
Tarifenin Yapısı
Gümrük Tarife Cetvelinde her eşya için özel bir tarife kodu bulunmaktadır. Binlerce tarife kodu arasından doğru kodu belirlemek için sınıflandırma sistematiğinin temel işleyişini anlamak gerekmektedir.
Tarife Cetveli, benzer eşya gruplarından oluşan bölümlerden oluşmaktadır. Böylelikle toplamda, 21 bölüm ve 99 fasıla ayrılmıştır. Fasıllar da kendi içerisinde pozisyonlara ve alt pozisyonlara bölünmektedir. Cetvelin temel işleyişindeki ana kaide, kısmi istisnalar haricinde, dış ticarete konu ürünlerin ilk halinin, ham halinin başta yer alması ve ürün işlendikçe, katma değeri arttıkça tarife kodunun ilerlemesidir.
Her bir fasılda; ilk dört rakam farklı ürünleri özel olarak tanımlamakta, altı rakamdan oluşan alt pozisyonlar ise özel olarak tanımlanan ürünün detaylarını belirtmektedir.
B. TARİFE SINIFLANDIRMA YÖNTEMİ:
Tarife Sınıflandırması için aşağıda yer alan kurallar sıralı olarak uygulanır:
Kural 1: Pozisyon ve Notların Üstünlüğü
“Kural 1: bölüm, fasıl ve tali fasıl başlıkları sadece gösterici niteliktedir; yasal amaçlar için eşyanın tarifedeki yerinin saptanması, pozisyon metinlerine, bölüm veya fasıl notlarına göre ve bu pozisyonların veya notların anlamına aykırı düşmedikçe aşağıdaki kurallara göre yapılır.”
Eşya sınıflandırması, tarife pozisyonu metinleri ile bölüm, fasıl notlarına göre belirlenecektir. Bölümlerin ve fasılların başlıkları sadece tanıtım niteliğindedir, başlıklara göre tarife sınıflandırması yapılmaz.
“8609.00:Bir veya daha fazla taşıma şekline göre özel olarak yapılmış ve donatılmış konteynerler (sıvıların taşınmasına mahsus konteynerler dahil)”
Bu sebeple, Kural 1 çerçevesinde başlıklar sadece rehber olarak ele alınacaktır.
Kural 2a: Tamamlanmamış ve İmalatı Bitirilmemiş Eşya
Tarife sınıflandırma kodları ilke olarak, aksamı tamamlanmış ve imalatı bitmiş eşya için yazılmıştır. Bununla birlikte, aksamı henüz tamamlanmayan veya imalatı bitirilmeyen eşya, demonte olarak getirilmiş olsa da, nihai eşyanın ayırt edici niteliğini içermesi koşuluyla, imali bitirilmiş veya aksamı tamamlanmış eşya ile aynı pozisyonda sınıflandırılır.
Bu kural uygulanırken dikkat edilmesi gereken noktalar; aksamı henüz tamamlanmayan veya imalatı bitirilmeyen eşyanın bileşenlerinin hepsinin aynı anda gümrüğe sunulması ve montaj işleminin daha sonra yapılacak olmasıdır. İthalattan sonra ilave işlem ve işçilik gerektiren veya tamamlanmamış eksik eşyanın kısım kısım gümrüğe sunulması söz konusuysa, bu kural uygulanmaz.
Ancak, Kural 2a; ithalat sonrasında ek işlem ve işçilik görerek ilave parçaları daha sonra tamamlanacak, imalatı bitirilmiş ve aksamı tamamlanmış eşyanın asli karakterlerini yansıtmayan demonte haldeki elektronik eşyaya uygulanmaz!
Kural 2b: Madde Unsurunun Önemi
Bir maddeye yapılan sınıflandırma atfı, bu maddenin saf halini içerdiği gibi başka maddeler ile birleştirilmiş ya da karıştırılmış halini de kapsar.
Kural 3: Birden Fazla Pozisyonun Mümkünlük Durumu
Kural 3 uyarınca, bir eşyanın sınıflandırılması bakımından farklı tarife poziyonları mümkünse, kesin sınıflandırma için sırasıyla 3a, 3b, 3c kuralları uygulanır.
i. Kural 3a: Spesifik Pozisyon
Spesifik pozisyon varsa, bu sınıflandırma tüm genel ifadeli pozisyonlardan üstündür. Yani, elimizdeki eşya bir tarife pozisyonunda özel olarak bizzat belirtilmişse, bu tarife pozisyonu diğer yakın çağrışımlı genel ifadeli pozisyonlardan önceliklidir.
Eğer, muhtemel hiçbir pozisyon bir diğerinden daha spesifik değilse Kural 3b’ye geçilmesi gerekmektedir.
ii. Kural 3b: Esas Karakteri Veren Malzeme ya da Madde
Kural 3b; eşyaya dair tarife sınıflandırmasının Kural 3a’nın uygulanması ile tespit edilememesi halinde uygulanır.
Esas karakter, bir eşya açısından şu temel soru ile anlaşılabilir: “Söz konusu eşya, bir veya birden fazla bileşeninin olmaması halinde de esas özelliklerini taşıyabilir mi?”
Eşya türüne bağlı olarak, esas karakterin belirlenmesinde dikkate alınacak başlıca unsurlar ise şunlardır:
- Eşyayı oluşturan temel bir materyalin mevcut olup olmadığı,
- Eşyayı oluşturan maddelerin hacmi, miktarı, ağırlığı, kıymeti vb. unsurların hesaplanması,
- Eşyanın kullanım alanına göre bileşen maddelerden birisinin daha önemli olması.
Kural 3b, örneğin, perakende satılacak takım halindeki eşyanın tarife sınıflandırmasında kullanılır.
Eğer, hiçbir malzeme ya da madde eşyaya esas karakterini vermiyorsa, Kural 3c’ye geçilir.
iii. Kural 3c: En Son Pozisyon
Kural 3c; eşyanın tarife sınıflandırmasının Kural 3a ve Kural 3b’nin uygulanması ile bulunamaması durumunda kullanılır.
Eşyanın sınıflandırılması açısından olabilecek pozisyonların her biri eşdeğerdeyse, eşya sayısal olarak en sondaki tarife pozisyonunda sınıflandırılacaktır.
Eğer Kural 3c ile tarife pozisyonu sınıflandırması belirlenemiyorsa, Kural 4’e geçilecektir.
Kural 4: En Çok Benzer Eşya
Kural 4; önceki üç kuralın uygulanması ile tarife pozisyonu tespit edilemeyen eşya için kullanılacaktır.
Eşyanın en çok benzediği diğer eşyanın tarife pozisyonu, eşyamızın pozisyonu olacaktır. Bu durumda çeşitli kriterler dikkate alınacaktır, örneğin: eşyanın kullanım alanı, ismi, esas karakteri vb.
Kural 5: Paketleme Kap ve Malzemelerinin Durumu
Kural 5, paketleme kap ve malzemelerinin dış ticarete konu eşyanın tarife sınıflandırması ile olan ilişkisine dair ilave düzenlemeler getirmektedir.
i. Kural 5a: Kutular, Kılıflar ve Ürün Kapları
Kural 5a uyarınca kutular, kılıflar ve ürün kaplarınormal olarak dış ticarete konu eşya ile birlikte satılmaları ve eşyaya esas karakterini vermemeleri koşuluyla, birlikte sunuldukları eşyanın tarife pozisyonunda sınıflandırılacaktır.
ii. Kural 5b: Ürün Ambalaj Malzemelerinin Durumu
Kural 5b uyarınca; eşya ile gelen ambalajlama malzemeleri, normal olarak kullanılan türde olmaları koşuluyla, eşya ile aynı tarife pozisyonunda sınıflandırılır.
Ancak, sürekli kullanıma uygun ambalaj malzemeleri, kendi tarife pozisyonunda sınıflandırılacaktır.
Kural 6: Alt Pozisyonların Belirlenmesi
Kural 6 uyarınca, bir pozisyon altındaki alt pozisyonun belirlenmesi sürecinde, yukarda değinilen Kural 1’den Kural 5’e olan ilkeler uygulanacaktır.
Alt pozisyon notları, tarife sınıflandırmasında esas alınacaktır. Bölüm ve fasıl notları ile alt pozisyon notları arasında bir çelişki olması durumunda, alt pozisyon notları dikkate alınacak ve buna göre tarife sınıflandırması yapılacaktır.
Kural 6 uyarınca en önemli düzenlemelerden birisi de, sadece aynı seviyedeki alt pozisyonların mukayese edilebilirliği ilkesidir.
Son Olarak Tarife Sınıflandırılmasından Emin Değilseniz Ne Yapmalısınız!
Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunun belirlenmesi konusundan şüpheye düşmeniz durumunda gümrük mevzuatı uyarınca; gümrük idaresi ile eşyanın tarife pozisyonundan kaynaklanan ihtilafları azaltmak, gümrük işlemleri sırasında eşyanın sınıflandırılması probleminden kaynaklanan zaman kayıplarının önüne geçmek ve Gümrük Tarife Cetvelinde eşyanızın sınıflandırılmasına ilişkin altı (6) yıl hukuki geçerliliği olan resmi bir bilgi sağlamak amacıyla İstanbul, Ege, Orta Anadolu, Orta Akdeniz, Doğu Marmara ve Uludağ Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüklerine başvurarak Bağlayıcı Tarife Bilgisi talep edebilirsiniz.
Not: “Tarifenin Yorumu İle İlgili Genel Kurallar Pratik Rehberi”yazarın kendi kişisel görüşünü yansıtmakta olup, herhangi bir resmi bağlayıcılığı bulunmamaktadır.
Emrah ASLAN
