YYS Belgelerinin Karşılıklı Tanınması

26-27 Ekim 2022 tarihlerinde Türkiye – Avrupa Birliği temsilcilerinden oluşan Gümrük Birliği Ortak Komitesi’nin (GBOK) 38. Dönem Toplantısı gerçekleştirildi. Söz konusu toplantıda ele alınan hususlar arasında Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsüne (YYS’ye) sahip firmaların Karşılıklı Tanınması ile ilgili madde de yer aldı.

Komisyon tarafından, YYS’li firmaların karşılıklı tanınması programının gümrüklerde iş birliğinin geliştirmesi ve tedarik zincirlerinin güvenliğinin sağlanması ve güçlendirilmesi için önemli araçlardan biri olduğu belirtildi. Ayrıca komisyon tarafından, YYS anlaşmasının teknik çalışmalarına ilişkin olarak karşılıklı tanımaya ilişkin yol haritası üzerinde uzlaşma sağlandığı belirtilerek, yol haritasının aşamaları hakkında bilgi verildi.

Bu kapsamda, ilk aşamada mevzuat karşılaştırması ve ortak doğrulama ziyaretleri düzenlenmesi konusunda mutabakata varıldığı belirtildi. Komisyon tarafından, mevzuat karşılaştırmasının 2021 yılında başladığı ve 2022 yılında olumlu bir şekilde sonuçlandırıldığı; ortak doğrulama ziyaretlerine ilişkin olarak ise ilk saha ziyaretinin Belçika’da yapıldığı; bu ziyaretin Türk tarafınca olumlu karşılandığı ve ikinci ziyaretin Fransa’da gerçekleştirilmekte olduğu; bundan sonra Türkiye’de düzenlenmesi öngörülen saha ziyaretlerinin en geç 2023 yılı başında gerçekleştirileceği ifade edildi.

Yine bu Komisyon açıklamasında, teknik çalışmaların devam ettiği, anlaşmanın tamamlama prosedürleri için AB’ye göre YYS karşılıklı tanıma anlaşmasının GİK kararı olarak da yapılabileceği ve Komisyon’un Konsey’den müzakere için yetki almasına ihtiyaç olduğu belirtildi. Özcesi ilgili Karar’ın tarafların siyasi onayına da tabi olduğu ifade edildi.

Anılan Ortak Komite toplantı notlarında da anlaşılacağı gibi, karşılıklı tanıma anlaşmasının başka bahara kaldığı tespiti yanlış bir tespit olmayacaktır.

Dünya Gümrük Örgütü (WCO) tarafından 2020 yılında yayımlanan AEO (Compendıum) özetine göre dünya üzerinde toplam:

• 87 iki taraflı ve 4 adet çok taraflı/bölgesel Karşılıklı Tanıma Anlaşmaları (MRA) bulunmaktadır.

• 78 anlaşma ise müzakere aşamasındadır.

Avrupa Birliği’nde (AB) sisteme dahil olan firma sayısı:

• AEOC-8.778

• AEOS-706

• AEOF-8.911 olarak ilan edilmiştir.

Ticaret Bakanlığı 2023 verilerine göre Türkiye’de de 664 firma YYS yetkisi ile donatılmıştır.

Uluslararası platformlarda varlığı kabul edilerek yaygınlaştırılması teşvik edilen “Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü”nün küresel düzeyde geçerliliğinin sağlanması yönünden, bunların karşılıklı tanınması ve bu amaçla imzalanacak anlaşma sayılarının artırılması elzem görülmektedir. OECD’nin, dünya ticaretinde maliyetlerin yaklaşık %15'inin gümrük işlemlerinden kaynaklandığı yönündeki tespiti de göz önünde bulundurulduğunda, karşılıklı tanıma anlaşmaları ayrıca önem kazanmaktadır.

Son yıllarda Türkiye ile AB arasındaki ilişkilerin ilerletilmesi yönünde fazla mesafe alınamadığı açıktır. Bu bağlamda, Türkiye’nin gerçekleştirdiği ihracat sıralamasında ikinci sırada yer alan, AEO (YYS) statüsüne sahip 1.117 firması bulunan ve iki yıl önce Serbest Ticaret Anlaşması imzaladığımız Birleşik Krallık ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı ile karşılıklı tanıma anlaşması imzalanması yönünde girişimde bulunulmasının yerinde olacağı düşünülmektedir.

Mehmet Altay YEGİN
Yetkilendirilmiş Yükümlü (AEO) Derneği
Yönetim Kurulu Başkanı